BPA: waarom deze stof nu verboden is en wat je erover moet weten

We horen de laatste tijd veel over bisfenol A (BPA). Deze chemische stof wordt al jaren gebruikt in voedselverpakkingen zoals vershoudbakjes en waterflessen, maar is nu door de Europese Unie verboden. Toch verdwijnt BPA niet meteen uit onze omgeving. In dit artikel nemen we je mee in wat BPA is, waarom deze stof zo schadelijk is en wat de recente ontwikkelingen betekenen voor ons dagelijks leven.

Wat is BPA en waarom is het schadelijk?

Bisfenol A (BPA) is een chemische stof die vooral wordt toegevoegd aan plastic en coatings om deze sterker en duurzamer te maken. Op het eerste gezicht handig, maar er kleven ook grote nadelen aan. BPA is namelijk hormoonverstorend en heeft negatieve effecten op het immuunsysteem en de voortplanting. [1]

Als BPA in contact komt met ons voedsel of drinken, kunnen kleine hoeveelheden in ons lichaam terechtkomen. Deze blootstelling kan diverse gezondheidsklachten veroorzaken zoals verminderde vruchtbaarheid en mogelijke verstoringen in de werking van ons afweersysteem. [2]

Waarom is BPA nu verboden door de EU?

De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft in 2023 ontdekt dat BPA al bij veel lagere concentraties schadelijker is dan eerder werd gedacht. De gezondheidskundige grenswaarde is daarom met een factor 20.000 (!) naar beneden bijgesteld. [3]

In het kort betekent dit dat we BPA veel sneller binnenkrijgen dan gezond is. De Europese Unie heeft daarom besloten een verbod in te stellen op het gebruik van BPA in voedselverpakkingen. Dit verbod is per begin van deze week ingegaan, maar fabrikanten krijgen nog wat tijd om alternatieven te vinden.

Waarom verdwijnt BPA niet meteen uit onze verpakkingen?

Het verbod is er, maar dat wil niet zeggen dat je vanaf vandaag geen BPA meer aantreft in producten. Producenten hebben minimaal anderhalf tot drie jaar de tijd gekregen om over te stappen op andere stoffen. Bij sommige toepassingen waar BPA lastig te vervangen is, zijn zelfs nog langere overgangstermijnen ingesteld. [4]

Daarnaast is er momenteel geen verplichting voor fabrikanten om op het etiket te vermelden dat er BPA in hun product zit. De reden? Consumenten moeten kunnen vertrouwen op de wetgeving, aldus het RIVM. [5]

Waar vind je BPA nog meer?

  • Vershoudbakjes en broodtrommels: Plastic bakjes die bestand moeten zijn tegen hitte en intensief gebruik.
  • Herbruikbare waterflessen: Vooral oude modellen kunnen BPA bevatten.
  • Koffiebekers: Bekers met een plastic coating of laagje kunnen BPA bevatten.
  • Blikverpakkingen en potdeksels: De binnenkant van metaal wordt gecoat om roest en aantasting te voorkomen. BPA helpt daarbij.
  • Kassabonnen: Hoewel hier al beperkingen voor zijn ingesteld, kunnen thermische bonrollen nog steeds bisfenolen bevatten. [6]

Is ‘BPA-vrij’ altijd betrouwbaar?

Steeds vaker zien we de term “BPA-vrij” op producten staan. Dit klinkt positief, maar het wil niet altijd zeggen dat het product vrij is van andere hormoonverstorende stoffen, zoals bisfenol S (BPS). Deze stoffen worden vaak gebruikt als vervanger en kunnen soortgelijke eigenschappen hebben. Wees dus alert bij dit soort claims. [7]

Wat kun je zelf doen?

Het is lastig om blootstelling aan BPA helemaal te vermijden, vooral omdat fabrikanten niet verplicht zijn de aanwezigheid ervan te vermelden. Toch zijn er een paar dingen die je kunt doen:

  1. Gebruik glazen of roestvrijstalen flessen in plaats van plastic om water in te bewaren.
  2. Ga voor vers: Koop vers fruit, groenten en andere voedingsmiddelen zoveel mogelijk onverpakt.
  3. Check de code onderop plastic verpakkingen: Vermijd plastics met recyclecodes 3 en 7, omdat deze vaak BPA of aanverwante stoffen bevatten. [8]

Conclusie

BPA is een stof die we jarenlang zonder veel vraagtekens hebben gebruikt in allerlei alledaagse producten. Nu duidelijk is dat het zelfs in zeer lage concentraties schadelijk kan zijn, is de Europese Unie met een verbod gekomen. Toch is het niet zo dat BPA van de ene op de andere dag uit onze omgeving zal verdwijnen. Als consument kun je jezelf deels beschermen door bewuster om te gaan met verpakkingen en door te kiezen voor bijvoorbeeld glazen of roestvrijstalen alternatieven. Uiteindelijk hopen we dat door strengere regels, onderzoek naar alternatieven en meer openheid over ingrediënten, BPA en vergelijkbare stoffen steeds minder in onze keukenkastjes zullen opduiken.

Bronnen:

  1. NIH – Wetenschappelijke publicatie BPA
  2. EFSA – BPA gezondheidsgrenswaarde 2023
  3. EFSA – Bisphenol A
  4. RIVM – Bisfenolen
  5. RIVM – Nieuwe grenswaarde bisfenol A
  6. PubMed – BPA en kassabonnen
  7. NCBI – BPS vervanger onderzoek
  8. Plasticsinfo – Recyclecodes

Op de hoogte blijven en bewuste tips ontvangen?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.