We horen de laatste tijd veel over bisfenol A (BPA). Deze chemische stof wordt al jaren gebruikt in voedselverpakkingen zoals vershoudbakjes en waterflessen, maar is nu door de Europese Unie verboden. Toch verdwijnt BPA niet meteen uit onze omgeving. In dit artikel nemen we je mee in wat BPA is, waarom deze stof zo schadelijk is en wat de recente ontwikkelingen betekenen voor ons dagelijks leven.
Bisfenol A (BPA) is een chemische stof die vooral wordt toegevoegd aan plastic en coatings om deze sterker en duurzamer te maken. Op het eerste gezicht handig, maar er kleven ook grote nadelen aan. BPA is namelijk hormoonverstorend en heeft negatieve effecten op het immuunsysteem en de voortplanting. [1]
Als BPA in contact komt met ons voedsel of drinken, kunnen kleine hoeveelheden in ons lichaam terechtkomen. Deze blootstelling kan diverse gezondheidsklachten veroorzaken zoals verminderde vruchtbaarheid en mogelijke verstoringen in de werking van ons afweersysteem. [2]
De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft in 2023 ontdekt dat BPA al bij veel lagere concentraties schadelijker is dan eerder werd gedacht. De gezondheidskundige grenswaarde is daarom met een factor 20.000 (!) naar beneden bijgesteld. [3]
In het kort betekent dit dat we BPA veel sneller binnenkrijgen dan gezond is. De Europese Unie heeft daarom besloten een verbod in te stellen op het gebruik van BPA in voedselverpakkingen. Dit verbod is per begin van deze week ingegaan, maar fabrikanten krijgen nog wat tijd om alternatieven te vinden.
Het verbod is er, maar dat wil niet zeggen dat je vanaf vandaag geen BPA meer aantreft in producten. Producenten hebben minimaal anderhalf tot drie jaar de tijd gekregen om over te stappen op andere stoffen. Bij sommige toepassingen waar BPA lastig te vervangen is, zijn zelfs nog langere overgangstermijnen ingesteld. [4]
Daarnaast is er momenteel geen verplichting voor fabrikanten om op het etiket te vermelden dat er BPA in hun product zit. De reden? Consumenten moeten kunnen vertrouwen op de wetgeving, aldus het RIVM. [5]
Steeds vaker zien we de term “BPA-vrij” op producten staan. Dit klinkt positief, maar het wil niet altijd zeggen dat het product vrij is van andere hormoonverstorende stoffen, zoals bisfenol S (BPS). Deze stoffen worden vaak gebruikt als vervanger en kunnen soortgelijke eigenschappen hebben. Wees dus alert bij dit soort claims. [7]
Het is lastig om blootstelling aan BPA helemaal te vermijden, vooral omdat fabrikanten niet verplicht zijn de aanwezigheid ervan te vermelden. Toch zijn er een paar dingen die je kunt doen:
BPA is een stof die we jarenlang zonder veel vraagtekens hebben gebruikt in allerlei alledaagse producten. Nu duidelijk is dat het zelfs in zeer lage concentraties schadelijk kan zijn, is de Europese Unie met een verbod gekomen. Toch is het niet zo dat BPA van de ene op de andere dag uit onze omgeving zal verdwijnen. Als consument kun je jezelf deels beschermen door bewuster om te gaan met verpakkingen en door te kiezen voor bijvoorbeeld glazen of roestvrijstalen alternatieven. Uiteindelijk hopen we dat door strengere regels, onderzoek naar alternatieven en meer openheid over ingrediënten, BPA en vergelijkbare stoffen steeds minder in onze keukenkastjes zullen opduiken.
Bronnen: